2023 yılında İngiltere'de yapılan ve erken yaşta demans riskini artıran faktörleri inceleyen kapsamlı bir araştırma, şaşırtıcı sonuçlar ortaya koydu. Genetik faktörlerin yanı sıra, yaşam tarzımızın da demans üzerindeki etkileri göz ardı edilemez. Bu araştırma, 65 yaş altı 356 binden fazla kişinin sağlık verilerini analiz ederek, erken yaşta demans riskini artıran 15 farklı yaşam tarzı ve sağlık faktörünü belirledi.
Demansı Tetikleyen Yaşam Tarzı Alışkanlıkları
Daha önceki çalışmaların çoğu genetik yatkınlığa odaklanırken, bu araştırma demansın önlenebilir nedenlerine ışık tutuyor. İşte erken yaşta demans riskini artıran o 15 faktör:
- Yüksek tansiyon: Kontrolsüz yüksek tansiyon, beyin damarlarına zarar vererek demans riskini artırır.
- Obezite: Aşırı kilo, vücutta iltihaplanmaya ve insülin direncine yol açarak demans riskini tetikler.
- Diyabet: Yüksek kan şekeri, beyin hücrelerine zarar vererek demans riskini artırır.
- Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol, damar sertliğine neden olarak beyin kan akışını bozar ve demans riskini artırır.
- Depresyon: Kronik depresyon, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyerek demans riskini artırır.
- Sosyal izolasyon: Yalnızlık ve sosyal etkileşim eksikliği, beyin fonksiyonlarını zayıflatarak demans riskini artırır.
- Sigara içmek: Sigara, beyin damarlarına zarar vererek demans riskini artırır.
- Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, beyin hücrelerine zarar vererek demans riskini artırır.
- Fiziksel hareketsizlik: Düzenli egzersiz yapmamak, beyin sağlığını olumsuz etkileyerek demans riskini artırır.
- Uyku bozuklukları: Uyku apnesi ve uykusuzluk gibi sorunlar, beyin fonksiyonlarını bozarak demans riskini artırır.
- İşitme kaybı: İşitme kaybı, beyin uyarılmasını azaltarak demans riskini artırır.
- Kafa travması: Geçirilmiş kafa travmaları, beyin hasarına neden olarak demans riskini artırır.
- Hava kirliliği: Hava kirliliğine maruz kalmak, beyin iltihaplanmasına yol açarak demans riskini artırır.
- Düşük eğitim seviyesi: Düşük eğitim seviyesi, beyin rezervini azaltarak demans riskini artırır.
- Beslenme alışkanlıkları: Sağlıksız beslenme, beyin sağlığını olumsuz etkileyerek demans riskini artırır.
Demansa Karşı Alınabilecek Önlemler
Bu risk faktörlerinin farkında olmak, demansı önlemek veya geciktirmek için önemli bir adım. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek, bu riskleri azaltmak mümkün. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara ve alkolden uzak durmak, sosyal aktivitelere katılmak ve uyku düzenine dikkat etmek, beyin sağlığını korumak için atılacak önemli adımlardır.
Araştırmanın sonuçları, demansın sadece genetik bir sorun olmadığını, yaşam tarzı seçimlerimizin de büyük bir rol oynadığını gösteriyor. Bu nedenle, erken yaşlardan itibaren sağlıklı alışkanlıklar edinerek, demans riskini azaltabilir ve daha sağlıklı bir yaşlılık geçirebiliriz.
