Kripto paralar 2021’de ne kadar kazandırdı?

12 yıl önce gizemli Satoshi Nakamato’nun Bitcoin‘i yaratmasıyla ortaya çıkan kripto paralar 2021 yılında kalıcı oldukları konusunda artık tüm dünyayı ikna etti. Uzun süre kripto varlıklara mesafeli duran geleneksel finans devleri de özellikle 2020 ortasından itibaren artık bu piyasaya karşı daha fazla kayıtsız kalamayarak bu alanda yatırım yapmaya ve ürün geliştirmeye başladı.

Sadece kurumsal değil her geçen gün bireysel yatırımcıların da ilgisinin artmasıyla 2021 başında 776 milyar dolar olan kripto paraların toplam piyasa değeri bugün 2.5 trilyon dolara ulaştı. Yani bu yıl kripto para piyasasında 1.7 trilyon dolarlık artış yaşandı.

Bugün 10.000’e yakın kripto para olsa da 1.1 trilyon dolarlık toplam piyasa değeriyle Bitcoin yüzde 43.8’lik paya sahip. 2021 yılına 29.070 dolardan başlayan Bitcoin 14 Nisan’da 64.863 dolarla rekor kırdı. Ardından yaşanan dalgalanmalara rağmen Bitcoin bu sabah itibarıyla 58.745 dolardan işlem görüyor. 2021 yılında yüzde 102’lik yükseliş yaşamış durumda.

KURUMSAL İLGİ ETHEREUM’U EKSTRA DESTEKLİYOR

2013 yılında Rusya kökenli Kanadalı Vitalik Butherin tarafından yaratılan ve 2015 yılında piyasaya sürülen Ethereum’da da bu sene büyük bir patlama yaşandı. Sene başı 730 dolar seviyesinde olan Ethereum 2021 genelinde yüzde 467 yükselerek 4140 dolarla bugün yeni tarihi zirvesini gördü. Akıllı kontrat özelliğini sunması sebebiyle artan kurumsal ilgi Ethereum fiyatları üzerinde daha etkili oluyor.

Akıllı kontratların ne olduğunu açıklamak için kullanılan en yaygın örneklerden birisi otomat örneğidir. Bir içecek otomatında seçiminizi yaptığınızda ve gerekli parayı ödediğinizde makine size istediğiniz içeceği vermeye programlanmıştır. Artık arada başka bir insana veya onay sürecine gerek kalmaz. Akıllı kontartlar genel olarak ‘Eğer X koşulu gerçekleşir ise Y işlemi gerçekleştirilir’ mantığıyla çalışır. Bunun şu an için henüz akla gelmeyen birçok uygulaması olabilir.

Güncel bir örnek vermek gerekirse, örneğin Beşiktaşlı ve Fenerbahçeli iki kişi şu anda akıllı kontrat kullanarak Süper Lig şampiyonluğu için iddiaya girebilir. Söz konusu akıllı kontrat ‘eğer Beşiktaş şampiyon olursa Beşiktaşlı olan kişiye 20 Ether transfer edilir, Fenerbahçe şampiyon olursa Fenerbahçeli’ye 20 Ether transfer edilir’ şeklinde (biraz uğraştırsa da) düzenlenebilir.

Ethereum ağı tek akıllı kontrat öelliği sunan ağ değil ancak en popüleri. Bu yüzden kurumsal ilgi arttıkça Ethereum fiyatında Bitcoin’e oranla bir nebze daha sert hareketler yaşanıyor. Ethereum bu sayede 476.6 milyar dolarlık toplam piyasa değerine ulaştı.

SEVMEYENİ ÇOK OLSA DA REKOR ÜSTÜNE REKOR KIRIYOR

Piyasa değeri bakımından 3. sırada bulunan Binance Coin de bu sene rekor üstüne rekor kırıyor. Uzun süredir kripto para piyasasında bulunan yatırımcılar, Binance Coin aslında ilk ortaya çıktığında dünyanın en büyük kripto para platformu Binance’in zorlamalarıyla yaygınlaştığı için sevilmeyen bir kripto paraydı. Bugün hala platformların kendi kripto parları bulunmasının merkeziyetsizlik prensibine aykırı olduğunu savunan pek çok kişi var.

Ancak tartışmalar sürerken Binance Coin 2021 yılı genelinde büyük bir sıçramaya imza attı. Sene başında 37 dolardan el değiştiren Binance Coin bu sabah 690 dolarla rekor kırdı. Binance Coin’in 2021 genelindeki yükselişi böylece yüzde 1764’ü buldu.

Son ayların en çok konuşulan kripto paralarından olan Dogecoin ise bu yılın en çok kazandıranı oldu. Kripto para piyasasını takip edenlerin çok iyi bir şekilde bildiği üzere Dogecoin’i dünya gündemine taşıyan Tesla ve SpaceX CEO’su Elon Musk oldu. Ancak Dogecoin aslında 8 yıllık ilginç bir geçmişe sahip. Dogecoin aslında ilk olarak insanların her bulduğu kripto paraya yatırım yapmasıyla dalga geçmek üzere yaratıldı. Bu sebeple logosunda da o dönemin popüler internet mem’i olan Shiba Inu cinsi bir köpek kullanıldı.

DOGECOIN FIRTINASI

2014 yılından itibaren Dogecoin bu mizahi yönü sebebiyle sağlam bir yatırımcı ve hayran kitlesine ulaşmaya başladı. Bir noktadan sonra Dogecoin geleneksel finansa meydan okuma aracı haline geldi. Özellikle 2015 yılından itibaren yatırımcıların ‘sizin geleneksel sisteminize bizim şaka amaçlı yaratılan kripto paramızı tercih ederiz’ demek için satın aldığı bir araca dönüştü. Tabii 2017 öncesinde kripto para topluluklarında bir finansal devrim yapma hırsı veya ideali olanların oranı daha yüksekti. 2017’den sonra ise para kazanma hırsı olanlar baskın olmaya başladı. Ancak bu iki grubun birbirini motive etmesi Dogecoin’e yaradı.

Bunun üzerine Elon Musk’ın desteği de gelince sene başında 0.0048 dolar değerinde olan Dogecoin geçen cumartesi 0.71 dolara kadar yükseldi. Bugün ise 0.53 dolardan işlem görüyor. Yani son düşüşüne rağmen Dogecoin 2021 genelinde yüzde 10.941 yükseldi. Toplam piyasa değeri ise 68.7 milyar dolar oldu.

Dogecoin aslında teknolojik olarak herhangi bir yenilik veya üstünlük taşımıyor. Bunu Elon Musk da gayet iyi biliyor. Musk defalarca şaka amaçlı ortaya çıkan bir kripto paranın önemli bir ödeme aracına dönüşmesinin kripto para ruhuna son derece uygun olduğunu ifade etti.

10 Mayıs itibarıyla ilk 10’da yer alan kripto paraların 2021 performansı (USDT hariç):

Erken kripto para yatırımcılarının ilk gözdelerinden olan Ripple yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi aslında 2021 genelinde yüzde 622 değer yükselerek yatırımcılarını fazlasıyla memnun etti. Ancak kripto paraları uzun süredir takip edenlerin farkedeceği üzere Ripple bundan 4 sene önceki kadar bile konuşulmuyor.

DAVASIYLA GÜNDEME GELİYOR

Ripple hızlı ve düşük ücretli transfer imkanı sağladığı için yıldızı parlamıştı. Hatta birçok finansal kuruluş ilk olarak Bitcoin veya Ethereum’a değil Ripple’a (XRP) ilgi göstermişti. Ancak bu yıl daha çok ABD’deki davasıyla gündeme geldi. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) XRP’yi kayıt dışı bir menkul kıymet olarak tanımlarken, Ripple şirketinin kayıt dışı satışlarla milyarlarca dolarlık fon topladığını iddia ediyor. Bu sebeple de 1 milyar doları aşkın bir ceza ödenmesini talep ediyor. Geçtiğimiz ay Ripple temsilcileri mahkemeye iddialarla ilgili savunmalarını verdi. 14 Mayıs’ta SEC mahkemeye karşı argümanını sunacak. Yani henüz Ripple’ın geleceğine dair belirsizlikler dağılmış değil. Tabii tüm belirsizliklere rağmen Ripple’a yatırım yapılmaya devam ediyor.

DÜZELTME GELİR Mİ?

Kripto paralarda bu yıl yaşanan sert yükselişlerin ardından yatırımcılarıen çok endişelendiren konu yakın zamanda piyasada sert bir düzeltme yaşanıp yaşanmayacağı oldu. Bu konuda uzmanlar ve analistler çeşitli ve birbirinden çok farklı tahminlerde bulunuyor. ‘Düzeltme gelecek mi’ sorusunun aslında dürüst cevabı ise ‘kimse bilmiyor’.

Kripto para fiyatlarını belirleyen birçok unsur bulunuyor. Özellikle regülatörlerden gelen açıklamalar fiyatları anlık olarak etkileyebiliyor. Tabii özel şirket açıklamaları da önemli. Örneğin Tesla’nın bilançosuna Bitcoin eklemesive Bitcoin’le araç satışına başlaması veya PayPal’ın platformunda kripto para transferi hizmeti sunacağını açıklaması piyasaya güveni artırdığı için fiyatlarda büyük sıçramaya yol açmıştı. Bu noktada zaman zaman sosyal medyada resmi bir açıklama veya bilgiye dayanmayan haberler de fiyatlarda oynamaya yol açabiliyor.

Bunun yanında mesela ABD 10 yıllık tahvilleri gibi sabit getirili yatırım araçlarının performansı da fiyatları etkiliyor. Sabit yatırımların getirisi yükseldikçe riskli görülen kripto paralardan kaçış yaşanabiliyor.

Bazen de bunların hepsinden bağımsız bir şekilde Reddit gibi platformlarda yaratılan heyecan belli kripto parlarda olağanüstü sıçramalar yaşanmasına da yol açabiliyor.

ZİRVEDEN ALANLAR 3 YIL BEKLEDİ

Bu çok bilinmeyenli denklemde fiyatların ne zaman düşüşe geçeceğini tahmin etmek çok zor. Ancak ‘düzeltme gelir mi’ sorusuna cevap ararken Bitcoin’in fiyat tarihine bakmak belli bir fikir verebilir. O zamanlar elbette şimdiki hacimler söz konusu değildi ancak 2013’e dönecek olursak, Ekim 2013’te 140 dolar değerinde olan Bitcoin Aralık 2013’te 1012 dolara kadar yükseldi. Mart 2014’te ise 450 dolara geriledi. 2015 geneinde 200-450 dolar aralığında hareket etti. Bitcoin ancak Ocak 2017’de yeniden 1000 doların üzerine çıktı.

2017-2018 dönemi Türkiye’de ilk kez çok sayıda insanın kripto paraya yatırım yaptığı bir dönem olmuştu. 2017 başında 1000 dolar civarında olan Bitcoin 18 Aralık 2017’de 19.827 dolarla 20.000 dolarlık psikolojik seviyenin kıyısından döndü. Buradan büyük k3ar satışları gelmeye başladı. Aralık 2018’de Bitcoin 3.500 dolara kadar geriledi. 2017 sonunda zirveden alanlar ise kayıplarını ancak Aralık 2020’de telafi edebildi.

ARTIK FARKLI BİR ORTAM VAR

Eğer tarih tekerrürden ibarettir düsturuyla konuya yaklaşacak olursak bu sene sert bir düzeltme gelmesi bir hayli olası görünüyor. Ancak bugün kripto para piyasasında 2013’ten de 2017-2018’den de çok farklı bir ortam var. Yukarıda da belirtildiği gibi hem bireysel hem de kurumsal yatırımcı sayısında muazzam bir artış yaşandı. Kirpto paralar çok daha fazla ciddiye alınır ve kabul görür bir hale geldi.

‘Tarih tekerrürden ibarettir’ lafı birçok kez doğru çıkmış olabilir ancak kripto para piyasasında daha yeni yazılan bir tarih var. Dolayısıyla ileride tekerrür edilecek tarih şu anda yazılıyor da olabilir.

Yine de geçmiş hareketler kripto para yatırımcısının ne kadar dikkatli olması gerekitğine dair önemli dersler veriyor. Son zamanlarda özellikle vadeli işlemlere çok da gerekli araştırmayı yapmadan giren birçok yatırımcı hayatlarını karartabilecek seviyede zararlar etti. Bu da sık sık verilen ‘kaybederseniz üzülmeyeceğiniz miktarlarla kripto para yatırımı yapın’ tavsiyesinin ne kadar doğru bir tavsiye olduğunu gösteriyor.

ÇOĞU ZAMAN İÇİNDE KAYBOLABİLİR

Bunun yanında hızlı bir şekilde getiri sağlamak isteyen birçok kripto para yatırımcısı yeni çıkan paralara yatırım yapmayı tercih ediyor. ‘0.00001 dolardan alayım 1 dolar olunca emekli olurum’ şeklindeki büyük beklentiler bu yatırımların ana motivasyonu oluyor. Ancak bugün 10.000’e yakın kripto para var ve tüm uzmanlar bu paraların önemli bir kısmının zaman içerisinde kaybolacağını öngörüyor. Yatırımcıların yeni kripto paralarla ilgili başta white paperları dikkatli okuyarak gerekli araştırmayı yapması ve geliştiricilerinin kim olduğuna da dikkat etmesi gerekiyor. Tabii her türlü araştırmanın ardından da yanlış tercihler yapmak mümkündür. Dolayısıyla çok bilinmeyen kripto paralara yatırım yapıp zengin olma hayali kuranları ekstra tedbirli olması gerekiyor.